Bezwaren tegen woningbouw frustreren ook gemeenten: 'Woningzoekenden te weinig gehoord'
REGIO - Gemeenten uit onze regio worstelen met bezwaarprocedures tegen woningbouwprojecten. 'Niemand is tegen woningbouw, maar niet in hun achtertuin', zegt een woordvoerder. Met als gevolg dat de stem van duizenden woningzoekers naar de achtergrond verdwijnt. 'Het gaat om een paar zittende bewoners versus honderden nieuwe woningen.'
Dit verhaal is onderdeel van een serie over de wooncrisis. Deze week vind je hier elke dag een nieuw verhaal over de problemen op woningmarkt. De verhalen van de voorgaande dagen kun je hier lezen.
Met de huidige woningnood ligt er een grote opgave voor gemeenten. Er moeten in onze regio tienduizenden huizen worden gebouwd, het liefst binnenstedelijk.
Uit verhalen eerder deze week blijkt dat veel jonge mensen niet zelfstandig kunnen wonen. Volgens de gemeente Delft treft de woningnood nog veel meer mensen. 'Veel gezinnen kunnen niet naar een groter huis met meer kamers. Veel studenten kunnen helemaal niet op kamers. Veel ouderen kunnen niet naar een geschikte kleinere woning', zegt een woordvoerster.
Vertraging door bezwaren
Haar collega van de gemeente Alphen aan den Rijn herkent het probleem. 'Dat we mensen niet dat passende dak boven het hoofd kunnen bieden, is een doorn in het oog.'
De gemeentes willen dan ook snel bouwen, maar lopen aan tegen lange bezwaarprocedures. Die zijn eerder regel dan uitzondering. Woningbouwprojecten lopen geregeld flinke vertraging op doordat bezwaarmakers naar de rechter stappen.
Bestuurlijk niet goed
Bezwaarmakers zijn het daar zelf overigens niet mee eens. 'Daarmee wordt vergoelijkt wat er bestuurlijk niet goed gaat', zei één van hen eerder deze week.
Uit een ronde langs de gemeentes in onze regio blijkt dat zij bijna allemaal met vertraging door bezwaarmakers te maken hebben (gehad).
Trend: vaker in bezwaar
Zo spreekt de gemeente Nieuwkoop van 'substantiële vertraging' door bezwaarprocedures die kan oplopen 'tot soms zelfs enkele jaren'.
Uit een grove analyse van de gemeente Zuidplas blijkt dat de grotere bouwprojecten allemaal naar de Raad van State gaan. 'Wij merken wel een trend dat er tegen bouwprojecten en bestemmingsplannen vaker in bezwaar en beroep wordt gegaan.'
De gemeente Bodegraven-Reeuwijk is een vreemde eend in de bijt. Deze gemeente heeft het idee dat het aantal beroepen juist iets afneemt. 'Wij denken dat bewoners beter beseffen dat er gewoon veel meer woningen nodig zijn en dat het aangaan van een procedure een achterhoedegevecht is.'
'De ontwikkelaar heeft geprobeerd met de indiener tot een overeenstemming te komen. Dat is niet gelukt', zegt de gemeente.
Bouwkosten sterk toegenomen
Een ander voorbeeld komt uit Den Haag. Naast station Moerwijk moeten 548 appartementen komen. Eind 2020 was het bestemmingsplan voor het project 'Levels' rond. Een buurtbewoner was het er echter niet mee eens, met name vanwege de parkeervoorzieningen.
Hij begon een rechtsgang en procedeerde tegen het bestemmingsplan, de omgevingsvergunning en een nieuw bestemmingsplan. 'Door deze procedures is het project nog niet van start gegaan en de vertraging loopt mogelijk op tot vier à vijf jaar', zegt een woordvoerder van de gemeente Den Haag. 'In deze periode zijn de bouwkosten intussen sterk toegenomen.'
'De 'zachte stem' van de woningzoekenden wordt vaak te weinig gehoord'
De bezwaren zijn een worsteling voor veel gemeenten. 'Als het gaat om de balans tussen inspraak enerzijds en het recht op wonen anderzijds wordt de zogenoemde 'zachte stem' van de woningzoekenden vaak te weinig gehoord', zegt een woordvoerder van de gemeente Gouda.
Het stranden of het vertragen van plannen heeft daarnaast niet alleen gevolgen voor de woningzoekenden, er zit ook een groot financieel aspect aan. 'De maatschappelijke kosten zijn hierdoor extra hoog', zegt een woordvoerder van de gemeente Den Haag.
'Niet in de eigen achtertuin'
Niemand is tegen het recht op wonen, merken gemeentes. 'Maar niet in de eigen achtertuin of directe omgeving. Of zo kleinschalig mogelijk', zegt de gemeente Zuidplas.
Door de hoeveelheid aan vaak individuele bezwaarprocedures, duurt het volgens de gemeente vaak lang voordat de procedures helemaal zijn afgehandeld. 'Het algemene belang van een grote groep mensen die vaak lange tijd wachten op een woning wordt daarmee zwaar op de proef gesteld.'
'Solidariteitsvraagstuk in de maatschappij'
Ook in het Westland denken ze er zo over. 'Het komt voor dat een handvol omwonenden bezwaar maakt in verband met stikstof. Niet omdat hen de natuur zo aan het hart gaat, maar omdat zij het bouwplan niet willen', zegt een woordvoerder van de gemeente Westland.
De woordvoerder benadrukt dat het eigenlijk niet een conflict is tussen de bewoners en de gemeente. 'Het gaat over een paar zittende bewoners versus soms honderden nieuwe woningen. Dit is eigenlijk een solidariteitsvraagstuk in de maatschappij.'
Recht op wonen
Wethouder Julius Terpstra van Leiden gaat zelfs een stapje verder. De bezwaarprocedures zoals ze nu zijn geregeld, staan volgens hem niet meer in verhouding tot de vraag naar woningen.
Terpstra: 'Rechtsbescherming is van belang, maar het recht op een woning is net zo goed een grondrecht.'
Participatie kan helpen
Met participatietrajecten proberen gemeenten lange bezwaarprocedures te voorkomen. 'Er zijn voorbeelden van projecten waarbij dit heel succesvol is geweest', zegt een woordvoerder van de gemeente Lisse.
Ook in Reeuwijk hebben ze zo'n voorbeeld. Bij een plan voor 26 woningen in Bundereiland was beroep ingediend. Maar deze werd ingetrokken omdat de ontwikkelaar het plan wat had aangepast.
'Het individu staat soms boven het collectief en dat is lastig'
Al lukt dat niet altijd. 'Wij kennen gevallen van inwoners die al vanaf de start bezwaar maken tegen een bouwproject en zeer lastig te overtuigen zijn ondanks dat er aan regels en richtlijnen wordt voldaan', zegt de gemeente Krimpenerwaard.
In Alphen aan den Rijn ziet de gemeente soms dat mensen niet naar bewonersbijeenkomsten komen, maar wel bezwaar maken. Soms over 'het uitzicht' of 'dat iemand geen nieuwe wijk in de omgeving wil'.
'Het individu staat dan boven het collectief en dat is lastig als je weet dat mensen nu in auto's slapen of bij vrienden op de bank. Schrijnend. We zien dit liever anders.'
Afkopen bezwaarprocedures
Om van lange procedures af te zijn, komt het weleens voor dat projectontwikkelaars bezwaren afkopen. Zo kreeg een klagende omwonende in Rotterdam 400.000 euro nadat zij haar bezwaar introk. De meeste gemeenten in onze regio hebben er geen zicht op of dit bij hen ook gebeurt.
In een aantal gemeenten weten ze wel dat dit speelt, bijvoorbeeld in Waddinxveen. 'Denk aan bedragen waar je een keuken of badkamer voor kunt kopen. Hoe vaak dit gebeurt, is ons niet bekend.'
Verbod op afkoopsom
Geen van de gemeenten dringt er bij de projectontwikkelaars op aan om een afkoopsom te betalen.
Wethouder Jan Willem Schuurman van de gemeente Zuidplas: 'Dit is niet een pad dat we op moeten willen. Ik zou eerder willen pleiten voor een verbod op dergelijke afspraken zodat dit geen reden meer kan zijn om in beroep of bezwaar te gaan.'
Lees ook: Wat kost een koophuis in Nieuwkoop vergeleken met andere gemeenten?
